81. Ondernemen in bedreigde gebieden

Beste Gerard,

Ik vind het mooi te horen dat in met name de Oost-Europese landen ondernemers positiever omgaan met het maken van fouten ten opzichte van Westerse bedrijven.Een van de oorzaken is geworteld in de relatieve vrijheid die bedrijven in Oost-Europa ervaren na het communistische tijdperk onder Tito (Balkan landen) en Lenin, Stalin, etc in de voormalige Sowjet-Unie. Het toen geldende communisme gecombineerd met de centralistische beheersing van personen en bedrijven en de corruptie bij de hoogste machten zorgde ervoor dat iedere vorm van creativiteit de kop werd ingedrukt. Dit leidde tot het faillissement van het communisme in het Oostblok. Uiteindelijk heeft in 1989 de val van de Muur geleid tot de vrijheid die nu in Oost-Europa wordt ervaren. Het is dan ook niet zo vreemd dat de generatie die na 1989 is opgegroeid een veel positievere grondslag hebben dan de oude generaties.

Echter de toen geldende elite zal met heimwee terugkijken naar de oude periode, want vele voordeeltjes uit die tijd zijn er niet meer. Het is ook niet vreemd dat mensen als Poetin met lede ogen het grote USSR heeft zien uiteenvallen. Hier ligt dan ook de voedingsbodem voor de huidige crisis in Oekraine. Poetin zal er alles aan doen om een gedeelte van het verloren terrein terug te krijgen. De gebieden waar de meerderheid Russisch georiënteerd is zal hij als eerste willen terugveroveren, hetzij goedschiks hetzij kwaadschiks. Het Westen moet hier zeer genuanceerd mee omgaan. Je moet altijd de situatie bezien vanuit het oogpunt van de tegenpartij en niet alleen vanuit ons eigen perspectief. Dit is zeker niet eenvoudig omdat zaken nu eenmaal niet wit en zwart zijn maar veelal grijs. Uiteraard moet het neerschieten van vliegtuigen als een oorlogsmisdaad worden behandeld en moeten de schuldigen aangepakt worden. De huidige boycot vanuit het westen was dan ook onvermijdelijk. De contra boycot vanuit Rusland was ook te verwachten. Met name is dit vervelend voor die ondernemers die eenzijdig gericht zijn op Rusland: vanuit Nederland bijvoorbeeld de groente en zuivelsector en daarmee verwant diverse logistieke bedrijven.

Hoe moet je nu omgaan met die bedrijven die getroffen worden door deze boycot? Moet je die nu massaal gaan subsidiëren of juist het economisch principe moeten volgen? Ik ben in dit geval voorstander van het laatste. Het is een risico om in een land als de Oekraine te ondernemen. Hier zal je voor je businesscase rekening mee moeten houden. Ik zou zelfs een risicopremie van 50% of meer adviseren. Met andere woorden als je hier investeert moet je met een terugverdientijd van 2 jaar of korter werken. Ik ben benieuwd hoe jij met deze omstandigheden omgaat in Oekraine. Als de Westerse bedrijven in Rusland worden geweerd zal dat ook consequenties hebben op de activiteiten van jullie kantoor.

De afgelopen week hebben wij veel geld uit de Europese markten zien verdwijnen. De Amerikaanse beleggers reageren als volgt: door de boycot vanuit Rusland zal dit met name gevolgen hebben voor die landen die veel uitvoeren naar Rusland en dit zijn met name Duitsland, UK, Frankrijk. Hierdoor zal de winstgevendheid van die bedrijven uit deze landen minder worden, dus kun je beter even niet in Europa beleggen. Dit is niet zo vreemd, echter de situatie kan ook weer snel keren en dan zullen we de tegenovergestelde stroom weer gaan zien. Ik verwacht zelf dat deze kentering eerder zal plaatsvinden dan menigeen verwacht. De echte ondernemers spelen hier dan ook op in met een gezonde achterdocht natuurlijk en rekening houdend met een behoorlijke risicopremie.

Groet,

Jan Stam