28. Willy Wortel en de heer Peter

Beste Gerard

Nou dat is nu ook weer niet nodig Gerard. Je hoeft je niet schuldig te voelen over je luchtfietserij periode. Zeker niet als ik lees dat je nieuwe ideeën tegenwoordig eerst ergens achteraf in een knutselschuurtje uitprobeert voordat je het de wereld ingooit. Ik zie ineens een beeld voor me van Willy Wortel met een lampje boven zijn hoofd die dan iets roept van ‘ik heb het’ of misschien wel ‘eureka!’ Waarna hij vertelt wat zijn idee is om zich vervolgens terug te trekken in een schuurtje om het idee uit te werken.

Nu ik dit zo schrijf krijg ik ook ineens ook zo’n lampje boven mijn hoofd. Willy (wat wil ‘ie) staat natuurlijk voor het idee, dat als een verlicht peertje in de lucht hangt, en Wortel voor het aardse wortel schieten van het idee. Het een kan niet zonder het ander. Eerst was je alleen de nieuwe Willy. Inmiddels ben je een echter Willy Wortel geworden Gerard. De ideeënman met een praktische inslag.

Maar even iets heel anders. Ken jij het Peters Principle? Dat is een wet die een beoogt een antwoord te geven op de vraag waarom organisaties soms slecht functioneren. Deze theorie van mijnheer Peter komt er op neer dat een werknemer in een organisatie de neiging heeft om altijd een stap hoger te stappen dan hij of zij aankan. En op die laatste stap komt zo iemand zichzelf dan vroeg of laat tegen. Het is te hoog gegrepen. De persoon wordt er niet gelukkig van, maar blijft zich er in vastbijten omdat een mens nu eenmaal graag aan de verwachtingen van anderen en zichzelf wil voldoen.

Bijvoorbeeld je bent een prima vakspecialist die als meewerkend teamleider heel goed functioneert. Zo goed dat je gevraagd wordt voor een bredere managementfunctie in het bedrijf. Zeg daar dan maar eens nee tegen. Je voelt je gevleid en het levert behalve extra geld ook nog aanzien op. Natuurlijk realiseer je je tegelijkertijd dat je dan de hele dag aan het managen bent en dat je niet meer met je vak bezig bent, maar dat weegt in de roes van trots en ijdelheid niet op tegen de genoemde voordelen. Als dan later, als de roes is uitgewerkt en de dagelijkse praktijk van het managen zich aandient, blijkt dat je niet de juiste vaardigheden en eigenschappen voor die functie bezit dan is het niet eenvoudig om de stap terug te doen. Dus blijf je het maar proberen terwijl de frustraties en spanningen toenemen en een burnout op de loer ligt.

Wie moet zich nu vooral goed bewust zijn van de wetmatigheid van het Peters Principle? Mijn inziens vooral de ondernemer of leider. Een leider die zich verdiept in zijn mensen kent de grenzen van hun mogelijkheden en onmogelijkheden. Argumenten als ‘ja, maar hij verdient toch een promotie’ of ‘we hebben die verwachting zelf gevoed’ of ‘we krijgen heel veel kritiek als we hem niet nemen’ gelden niet. Het is de verantwoordelijkheid van de ondernemer of leider, om in het belang van de persoon en van het bedrijf zich als eerste af te vragen of iemand die nieuwe klus aankan.

Ik kom hierop omdat ik met verbazing kijk naar wat er de afgelopen week binnen Groen Links is gebeurd. Het bestuur heeft de kandidaten tegen het licht gehouden, zoals een goed bestuur doet, en heeft Tofik Dibi te licht bevonden. ‘Een prima groenlinkser met grote kwaliteiten voor de partij maar dat zijn niet de kwaliteiten om de leider van de partij te worden,’ aldus het bestuur. Een goed beargumenteerd besluit. Goed gedaan bestuur zou je zeggen. Je hebt zowel de heer Dibi als de partij een dienst bewezen. Het bestuur kent zijn klassiekers en kent met name de heer Peter.

Maar nee de heer Dibi lapt het besluit van het ook door hem gekozen bestuur en de ook door hem gedragen procedure, waarin zijn vakbekwame bestuurders een voorselectie maken, aan zijn laars. Hij begint te mauwen over democratisch besluiten en dat er een keuze moet zijn en krijgt een aantal meelopers met zich mee. En vervolgens gaat het bestuur overstag en laat een ongeschikte kandidaat meedoen.

Onbegrijpelijk dat het bestuur zich alsnog zo laat overrulen door angst! Angst om beticht te worden van ondemocratisch gedrag. Het Peter Principle zien is een grote kwaliteit. Maar je moet het dan ook wel in praktijk doorvoeren.

Groeten

Jan