22. De lemen laag

Beste Gerard

Hoe staat het met jouw biologische kennis. Ik vermoed niet veel beter dan die van mij. Dus laten we de weinige kennis die we op dat gebied hebben dan met elkaar delen. Dan lijkt het misschien nog iets.

Sinds ik een paar jaar geleden hier kwam wonen en me enthousiast op het omspitten van de tuin stortte bleek dat er onder de bovenlaag van zand een lemen laag lag. Een bevriende hovenier legde mij uit dat leem een taaie grondsoort is van klei met fijn zand dat het regenwater gebruikt om zich nog steviger en ondoordringbaar te maken. De meer vruchtbare grond onder die lemen laag wordt goed beschermd maar is tegelijk ook moeilijk te bereiken. Het was dus niet verwonderlijk dat ik niet opschoot en dat ik na twee dagen spitten moest stoppen omdat mijn rug protesteerde. Mijn hovenier was niet voor niets een bevriende hovenier en kwam de volgende dag met een graafmachientje om de boel even op te schudden en los te maken zodat ik mijn plantjes en boompjes kon planten in goede aarde. ‘Een lemen laag kan je niet te lijf gaan met een schop. Een beetje prikken helpt niet. Je moet rigoureuzer te werk gaan.’ Aldus mijn inmiddels zeer goede vriend.

Lemen lagen kunnen ook in organisaties ontstaan. Simpel gesteld zou je kunnen stellen dat elke onderneming bestaat uit drie lagen. De laag waar het product of dienst wordt gemaakt. Dit is de laag van de primaire bedrijfsprocessen: zeg maar het kloppend hart van de onderneming. Boven deze laag ontstaat een tussenlaag die zorgt voor de aansturing, coördinatie en organisatie van de uitvoerende bedrijfsprocessen. Bovendien vertaalt deze tussenlaag de visie en de strategie van de ondernemer, de derde laag, die als eigenaar of verantwoordelijke leider de lange termijn visie en de koerst bepaalt van de onderneming. In een poëtische bui zou je kunnen zeggen dat de tussenlaag de verbinding is tussen het hoofd (de visie en strategie) en het hart ( de primaire bedrijfsprocessen) van de onderneming.

Zolang het bedrijf nog beperkt in omvang is stuurt de ondernemer de bedrijfsprocessen meestal zelf aan. Naarmate het bedrijf groeit, zal er langzaam maar zeker een tussenlaag ontstaan omdat de ondernemer steeds meer tijd nodig heeft om zich op de externe markt te richten en hij de aansturing niet meer volledig zelf kan doen. Maar hoe voorkom je dat je als ondernemer met de groei van je bedrijf en de daaraan gerelateerde groei van de tussenlaag niet losgezogen raakt van de processen en de mensen die het hart van je bedrijf vormen? Als je niet oplet, dijt die tussenlaag zich uit tot een ondoordringbare zichzelf versterkende lemen laag. Er ontstaat een broedplaats voor mensen die hun persoonlijke doelstellingen gaan najagen los van de bedrijfsdoelstellingen.

Bijvoorbeeld. De financiële man van Vestia die zich met het geld van de corporatie kan permitteren om zijn derivatenhandel hobby uit te oefenen. De marketeers die zichzelf inclusief het marketingbudget buiten het bedrijf brengen  en daarmee vooral zichzelf verrijken. Inhuren van bevriende adviseurs. De politici en journalisten uit jouw laatste mail die de kiezers en de lezers naar de mond praten voor persoonlijk gewin ( macht en abonnementen).

De oplossingen om die tussenlaag te doorbreken zijn niet  eenvoudig. Lemen lagen zijn hardnekkig. ‘Een beetje prikken helpt niet,’ zou mijn bevriende hovenier zeggen. ‘Je moet rigoureuzer te werk gaan.’

Groeten,

Jan

PS

Ik wil nog even kort reageren op die paar prikkelende vragen die je in onze mailarena gooide.

‘Is er iemand die weet wat goed of slecht is?’ Ik denk het niet. Dat zou betekenen dat er een waarheid is die iedereen als meetlat kan hanteren om te bepalen of iemand goed of slecht is. Zo gauw iemand beweert dat zijn waarheid de norm is zou ik op mijn hoede zijn. Die persoon maakt in feite zichzelf dan tot maat der dingen.

´Waarom moeten wij eigenlijk aan alles een oordeel van goed of slecht plakken terwijl we het eigenlijk niet weten?´ Voor mij hoeft dat niet Gerard. Ik geloof niet in een eenduidig goed en slecht. Dat is mij te statisch en te dogmatisch. Ik geloof meer in alle grijstinten die er tussen liggen.